بررسی و تحلیل بازار سولفات پتاسیم
همان‌طور که در مقالات قبلی ذکر شده است، سولفات پتاسیم و کلرید پتاسیم دو ماده پرمصرف به عنوان کود پتاسه در صنعت کشاورزی هستند. مصرف کلرید پتاسیم به دلیل محتوای کلر آن دارای محدودیت‌هایی است اما سولفات پتاسیم این محدودیت را نداشته و می‌تواند به جای کلرید پتاسیم مورد استفاده قرار گیرد. بررسی آمار تولید و تجارت این دو محصول در دنیا نشان می‌دهد که کلرید پتاسیم به عنوان یک کالای تجاری شناخته شده در دنیا است که طبق آخرین آمار ارزش تجارت این محصول در سال 2021 نزدیک به 30 میلیارد دلار بوده است. چین، کانادا، بلاروس، روسیه، آلمان، اسرائیل و اردن بزرگ‌ترین تولیدکنندگان این محصول هستند.
چین علاوه بر تولید داخلی خود، بیش از 13 درصد از واردات کلرید پتاسیم دنیا را نیز به خود اختصاص داده است. در برابر کلرید پتاسیم، ارزش کل تجارت سولفات پتاسیم در دنیا حدود 5/1 میلیارد دلار در سال 2021 بوده است که نشان دهنده تولید محلی و منطقه‌ی این محصول از کلرید پتاسیم است. شکل‌های 1 و 2 شمای کلی تجارت کلرید پتاسیم و سولفات پتاسیم را در دنیا نشان داده است. کشورهای دارای منابع سنگی و شورابه‌ای پتاسه عمده تولیدکنندگان و صادرکنندگان کلرید پتاسیم هستند اما تولید سولفات پتاسیم از کلرید پتاسیم و اسید سولفوریک در سایر مناطق دنیا نیز امکان‌پذیر است. اسید کلریدریک محصول جانبی اصلی تولید سولفات پتاسیم از کلرید پتاسیم است که یا به طور مستقیم به فروش می‌رسد و یا به محصولات دیگری چون کلرید کلسیم، کلرید آمونیوم و … تبدیل می‌شود.
شکل 1، صادرکنندگان (نمودار چپ) و واردکنندگان (نمودار راست) بزرگ کلرید پتاسیم در دنیا
شکل 2، صادرکنندگان (نمودار چپ) و واردکنندگان (نمودار راست) بزرگ سولفات پتاسیم در دنیا
بررسی تولید سولفات پتاسیم در ایران به دلیل عدم دسترسی به آمارهای دقیق و رسمی امکان‌پذیر نیست. در حال حاضر بر اساس آخرین آمار ارائه شده توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت به میزان 443 هزار تن مجوز واحد صنعتی تولید سولفات پتاسیم صادر شده است. همچنین به میزان 731 هزار تن طرح در دست اجرا وجود دارد که 171 هزار تن از این طرح‌ها دارای پیشرفت فیزیکی بالای 40 درصد هستند. از میان واحدهای دارای پروانه بهره‌برداری، حدود 350 هزار تن دارای کد کودی از وزارت جهاد کشاورزی هستند. بنابراین حداکثر میزان تولید سولفات پتاسیم در کشور نمی‌تواند بیش از 350 هزار تن در سال باشد.
سالیانه به طور متوسط حدود 75 هزار تن کلرید پتاسیم وارد کشور می‌شود، همچنین حدود 30 هزار تن کلرید پتاسیم توسط مجتمع پتاس خور و بیابانک تولید شده است. در صورتی که از مجموع 105 هزار تن عرضه کلرید پتاسیم، 70 درصد این میزان یعنی 5/73 هزار تن برای تولید سولفات پتاسیم به کار رفته باشد، می‌توان تولید سالیانه این محصول در کشور را حدود 85 هزار تن برآورد کرد. فهرست شرکت‌های دارای کد کودی از وزارت جهاد کشاورزی برای تولید سولفات پتاسیم در جدول 1 (مستخرجه از پایگاه جامع مواد کودی کشور) آمده است. بر اساس اطلاعات پایگاه مواد کودی کشور تعداد ثبت کودی فعال کود سولفات پتاسیم برابر 412 مورد بوده است که از این بین 97 مورد تولیدی، 82 مورد توزیعی و 233 مورد وارداتی بوده است.
جدول 1- فهرست شرکت‌های تولیدی دارای کد کودی از وزارت جهاد کشاورزی برای سولفات پتاسیم
| نام شرکت تولیدکننده | نام محصول/برند | نام کود |
|---|---|---|
| هامین شیمی هلیل رود | کارکیا – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| راویس کشت مهام | راکویت (RACOVIT) – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| شیمی ریشه گستر مزرعه | شیمی ریشه گستر مزرعه – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| کیا سم کارمانیا | گمار- تولیدی | سولفات پتاسیم |
| پارسیان کلر | امرتات – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| جهان سبز ایساتیس | GREEN GLOBE تولیدی | سولفات پتاسیم |
| تولید کود شیمایی شاهرود شایسته | شاهرود شایسته – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| کودپوش صحرا | booster-k تولیدی | سولفات پتاسیم |
| کاوندیش شیمی کرمان | ارژن – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| آراد شیمی بارز | ABSOLET تولیدی | سولفات پتاسیم |
| فراز صنعت شیمی نور | فارس پتاس نور- تولیدی | سولفات پتاسیم |
| میهن زاج | KALISOL MZ تولیدی | سولفات پتاسیم |
| پتروپاریز سبز البرز | PRONICE تولیدی | سولفات پتاسیم |
| اندیشه سبز ثمین | کاوان14 (KAVAN 14) تولیدی | سولفات پتاسیم |
| مهاب شیمی ری | مهاب شیمی ری – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| سروستان پاک ایرانیان رایکا | دابل اس پی‌ای 7 – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| آذین شیمی آرکا | boostfer-k تولیدی | سولفات پتاسیم |
| آذین شیمی آرکا | لارا استار (LARA STAR) – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| حیات سبز سبحان | Ferti seep تولیدی | سولفات پتاسیم |
| حیات سبز سبحان | Green yard تولیدی | سولفات پتاسیم |
| پتروشیمی ارومیه | صنایع پتروشیمی خلیج فارس – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| نیکنام شیمی بیکران | هرمس نیکنام شیمی بیکران – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| صنایع شیمیایی ناژین مجد کریمان | سمنگان (SAMANGAN) – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| کیمیا زمین دشتکار | کیمیا زمین دشتکار1397- تولیدی | سولفات پتاسیم |
| بهاوران زرین مژده | مسترگرین (master green) – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| کشت و صنعت افق نصر شیراز | جیسا (JISAA) – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| سیدعلی طباطبائی قمی | هیدروکورپ (HYDRO CORP) – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| معین کانساران توس | معین کانساران توس- تولیدی | سولفات پتاسیم |
| پویا تدبیر فراست | SEEDFLEX تولیدی | سولفات پتاسیم |
| شرکت کشاورزی پارس کیمیا کشت | Plant Guard تولیدی | سولفات پتاسیم |
| صنایع شیمیایی کرمان زمین | جنوبگان(JONOBGAN) – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| نوین شیمی سازان سبز مازند | مهرگان- تولیدی | سولفات پتاسیم |
| معین سبزه کاران توس | دردانه- تولیدی | سولفات پتاسیم |
| ایمان‌هادیزاده رییسی | ماژان MAZHAN – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| بنیان شیمی رشد | WOPROFERT تولیدی | سولفات پتاسیم |
| سروستان پاک ایرانیان رایکا | za.eee.m 17 تولیدی | سولفات پتاسیم |
| مهندسی سازه‌های یادنگار(سینکو) | سینکو SINCO – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| سلف شیمی | سلف شیمی کود ممتاز سلف شیمی-تولیدی | سولفات پتاسیم |
| کلات آهن بهاران | فرمولایف FERMOLIFE – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| صنایع شیمیایی ناژین مجد کریمان | سمنگان SAMANGAN – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| کشت و صنعت افق نصر شیراز | ZAVAR زاور- تولیدی | سولفات پتاسیم |
| شیمیایی فجر پارسیان | فجر پارسیان – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| توسعه گستر کویر | کیمیا کویر – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| کنجاله ساز | کنجاله ساز – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| نویدنهادگان نو قومس | نوید نو NAVID NO – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| دفع آفات البرز بهسم | PHYTOMAX تولیدی | سولفات پتاسیم |
| صنعت پتاس آسیا | صنعت پتاس آسیا Asia Potash Industry- تولیدی | سولفات پتاسیم |
| سامان شیمی کویر | سنبله-تولیدی | سولفات پتاسیم |
| سید علی امامی | PEAR GREEN تولیدی | سولفات پتاسیم |
| جهان سبز ایساتیس | AGROFER تولیدی | سولفات پتاسیم |
| صنعت پتاس آسیا | صنعت پتاس آسیا Asia Potash Industry-تولیدی | سولفات پتاسیم |
| بهاوران زرین مژده | GREEN WORLD تولیدی | سولفات پتاسیم |
| تولید مواد دفع آفات نباتی جنوبشرق (تمودان) | تمودان – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| شیمی اکسیر بوستان | کوه سر KOOH SAR- تولیدی | سولفات پتاسیم |
| محمدرضا شمشادی | SHEMSHAD تولیدی | سولفات پتاسیم |
| پتاس سازان کویر سبز | Green Desert تولیدی | سولفات پتاسیم |
| کیا سم کارمانیا | CITRAL تولیدی | سولفات پتاسیم |
| شرکت کیمیا کود پارس | کیمیا تاپ پلاس-تولیدی | سولفات پتاسیم |
| سرو آذين رويش | تیلوکس TILOX- تولیدی | سولفات پتاسیم |
| شرکت کشاورزی پارس کیمیا کشت | PARSI MIX K50 تولیدی | سولفات پتاسیم |
| فرآیند صنعت کود | FERKANEX تولیدی | سولفات پتاسیم |
| تعاونی 2451 تولید سولفات پتاسیم | شرکت تعاونی 2451 تولید سولفات پتاسیم – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| مروارید ارس باران | مروارید ارس باران – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| گروه تولیدی پردیس طلایی | FERTI-NURSE تولیدی | سولفات پتاسیم |
| سبز محصول داتیس | DATIS تولیدی | سولفات پتاسیم |
| میهن زاج | شرکت میهن زاج – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| مروارید ارس باران | مروارید ارس باران – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| واستریوشان ماد | VASTER GREEN تولیدی | سولفات پتاسیم |
| گل شیمی سپاهان | فارمیگل FARMIGOL- تولیدی | سولفات پتاسیم |
| فرآوری شیمیایی زنجان | اورال- تولیدی | سولفات پتاسیم |
| صنایع شیمیایی شیمی کرد | FLOURISH تولیدی | سولفات پتاسیم |
| صنایع شیمیایی ناژین مجد کریمان | سمنگان SAMANGAN – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| شرکت کیمیا کود پارس | کیمیا تاپ پلاس- تولیدی | سولفات پتاسیم |
| صنایع شیمیایی کرمان زمین | پتاس جنوبگان POTASOL – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| تعاونی 677 آریا شیمی | بوستانو BOSTANO- تولیدی | سولفات پتاسیم |
| تعاونی 677 آریا شیمی | سولفات پتاسیم آریا شیمی Ariashimi – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| مروارید ارس باران | مروارید ارس باران – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| ایوان شیمی کرج | ایوان شیمی – تولیدی | سولفات پتاسیم |
| کلات آهن بهاران | EVERSOL تولیدی | سولفات پتاسیم |
تنها تولیدکننده سولفات پتاسیم که اطلاعات آن در سامانه اطلاع‌رسانی ناشران (کدال) موجود است، پتروشیمی ارومیه (شاروم) است. بر اساس اطلاعات دریافتی از صورت‌های مالی حسابرسی شده منتهی 29 اسفند 1401 شرکت پتروشیمی ارومیه، ظرفیت، میزان تولید، نرخ فروش و پیش‌بینی تولید و فروش سال 1402 به شرح جدول 2 است.
جدول 2، بررسی اطلاعات ظرفیت، تولید و فروش سولفات پتاسیم پتروشیمی ارومیه
| شرح | 1400 | 1401 | برآورد 1402 |
|---|---|---|---|
| ظرفیت تولید (تن) | 20,000 | 20,000 | 20,000 |
| میزان تولید واقعی (تن) | 16,470 | 17,013 | 28,000 |
| قیمت فروش هر تن (ریال) | 145,655,301 | 313,227,634 | 415,000,000 |
| مواد اولیه(کلرید پتاسیم)/ تامین داخلی (تن) | – | 15,035 | – |
| مواد اولیه(کلرید پتاسیم)/ قیمت هر تن (ریال) | – | 197,181,000 | – |
خرید و فروش عمده انواع سولفات پتاسیم
سولفات پتاسیم به صورت کیسه‌های 25 و 50 کیلویی و یا جامبوبگ‌های 1 تنی به صورت عمده به فروش می‌رسد. بر اساس بررسی قیمت‌های سولفات پتاسیم در سه سال گذشته و پیش‌بینی پنج سال آینده، قیمت سولفات پتاسیم عمده 725 دلار بر تن است که با در نظر گرفتن نرخ تسعیر ارز به صورت هر دلار، 600.000 ریال، قیمت هر تن سولفات پتاسیم برابر با 435 میلیون ریال خواهد بود.
